Staw barkowy jest tym, który pozwala uzyskać największy zakres ruchu spośród wszystkich w ciele człowieka[1]. Chociaż problemy z nim są rzadsze niż np. ze stawem kolanowym czy biodrowym, w tym obszarze również może dojść do powstania zmian zwyrodnieniowych. Co jest ich przyczyną? Jakie objawy odczuwa pacjent? Jak wyglądają diagnostyka i leczenie? Wyjaśniamy.
Spis treści:
- Choroba zwyrodnieniowa stawu, czyli co?
- Zwyrodnienie stawu barkowego: jak je rozpoznać?
- Zwyrodnienie stawu barkowego – przyczyny
- Choroba zwyrodnieniowa stawu ramiennego: jak diagnozuje się zwyrodnienie barku?
- Zwyrodnienie stawu barkowego – leczenie
Choroba zwyrodnieniowa stawu, czyli co?
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest związana z patologicznymi procesami, które powodują uszkodzenie struktur w obrębie chrząstki stawowej, podchrzęstnej warstwy kości, jak również więzadeł torebki stawowej, błony maziowej czy okołostawowych tkanek [2]. Nie istnieje jej jednoznaczna definicja, ponieważ zespół symptomów, jak i ich zakres, są bardzo szerokie. Można jednak wskazać na konsekwencje rozwoju zwyrodnienia. Są nimi dolegliwości bólowe oraz upośledzenie funkcji objętego nim stawu [2].
Zwyrodnienie stawu barkowego: jak je rozpoznać?
Podstawowym symptomem, który wskazuje na zwyrodnienie stawów, są dolegliwości bólowe. Na początku ból ramienia może być niewielki i łagodny oraz pojawiać się w trakcie aktywności fizycznej czy przy określonych ruchach, np. odciągnięciu ręki do boku [1]. Natomiast z czasem ten objaw narasta. Ból staje się bardziej dotkliwy i pojawia się także w okresie spoczynku, w tym nawet w nocy.
Kolejny objaw to ograniczona ruchomość stawu ramiennego. Można zaobserwować np.[1]:
- problemy z podnoszeniem ręki do góry;
- osłabienie mięśni w okolicy barku, a zatem np. problemy z utrzymaniem w ręce cięższych przedmiotów;
- sztywność stawu barkowego, która z czasem może narastać i całkowicie ograniczyć mobilność w tym obszarze.
Przy zwyrodnieniu stawu barkowego mogą też, ale nie muszą, pojawić się obrzęki, „chrupanie” w barku, a ponadto pacjent może mieć wrażenie jego niestabilności[1]. Przy odczuwaniu takich dolegliwości najlepiej skontaktować się z lekarzem ortopedą, który przeprowadzi diagnostykę i wskaże, jakie jest podłoże chorobowe doświadczanych symptomów.
Zwyrodnienie stawu barkowego – przyczyny
Choroba zwyrodnieniowa stawu barkowego, podobnie jak ta dolegliwość rozwijająca się w innych stawach, może mieć zróżnicowane podłoże. Nie jest ono do końca jasne, zwłaszcza gry mowa o pierwotnej postaci zwyrodnienia barku. Jeżeli jednak to schorzenie rozwinie się wtórnie, może być konsekwencją:
- przebytego urazu stawu, zarówno ostrego, jak i przewlekłego;
- schorzeń metabolicznych, np. choroby Wilsona (genetycznej, związanej z nadmiernym gromadzeniem miedzi w organizmie [4], choroby Gauchera (również genetycznej i bardzo rzadkiej, związanej z niedoborem jednego z enzymów, glukozyloceramiday; objawia się powiększeniem śledziony i często niedokrwistością [5]) czy ochronozy (genetycznej choroby metabolicznej związanej z nagromadzeniem w organizmie kwasu homogentyzynowego [6]);
- chorób endokrynologicznych, np. cukrzycy, nadczynności przytarczyc czy niedoczynności tarczycy;
- innych chorób kości i stawów, w tym reumatoidalnego zapalenia stawów i innych stanów zapalnych;
- neurodystrofii kości oraz stawów[3].
Można też wskazać czynniki ryzyka sprzyjające rozwojowi zwyrodnienia barku. Są wśród nich:
- wiek — problemy ze stawami dotyczą przede wszystkim osoby po 60. r. ż.; nawet co trzecia z nich ma dolegliwości związane z barkiem;
- płeć żeńska;
- skłonności genetyczne;
- nadwaga i otyłość;
- przebyte w przeszłości infekcja czy uraz barku;
- choroby reumatologiczne, w tym dna moczanowa[1].
Choroba zwyrodnieniowa stawu ramiennego: jak diagnozuje się zwyrodnienie barku?
Diagnostykę zwyrodnienia barku powinien przeprowadzić lekarz ortopeda. Specjalista przede wszystkim przeprowadza wywiad oraz badania fizykalne: objawy kliniczne choroby, takie jak ból barku, często wystarczają, aby stwierdzić, że problemem jest właśnie degeneracja stawu.
Jako badania pomocnicze wykorzystuje się:
- RTG — na zdjęciu rentgenowskim lekarz poszukuje typowych dla zwyrodnienia zmian, tj. zwężenia szpary stawowej, torbieli (geod), zagęszczeń podchrzęstnej tkanki kostnej czy osteofitów. Ocenia skalę degeneracji stawu na podstawie skali Kellergena i Lawerence’a, na skali od 0 do 4;
- inne badania obrazowe — w zależności od sytuacji pacjenta lekarz może zlecić rezonans magnetyczny, tomografię komputerową, USG czy scyntygrafię[3].
Po potwierdzeniu, że źródłem problemów z barkiem jest zwyrodnienie, można zacząć leczyć pacjenta.
Zwyrodnienie stawu barkowego – leczenie
Jak leczyć zwyrodnienie stawu ramiennego? Plan i metoda leczenia są dobierane indywidualnie i zależą m.in. od oczekiwań pacjentów co do funkcjonowania tego stawu. Chodzi np. o to, czy są w stanie zaakceptować niewielkie ograniczenie ruchowe w tej przestrzeni stawowej[1].
Najczęściej w pierwszej kolejności wdraża się leczenie zachowawcze. Jego istotnymi elementami są[1]:
- rehabilitacja, a zwłaszcza fizjoterapia nakierowana na poprawę ruchomości i łagodzenie dolegliwości bólowych;
- odpoczynek i zimne okłady przy chwilowym zaostrzeniu bólu;
- leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, również te podawane miejscowo; dla uśmierzenia bólu stosuje się bezpośrednio w obszarze barku najczęściej preparaty z grupy NLPZ, głównie diklofenak. Tę substancję czynną – w maksymalnym stężeniu do podania miejscowego, 4% – zawiera np. preparat Diky[7].
Jeżeli metody nieinwazyjne nie przynoszą efektów, leczenie zwyrodnienia stawu barkowego może przybrać bardziej inwazyjne formy. Wykorzystuje się w nim np.:
- zastrzyki z wykorzystaniem kwasu hialuronowego czy osocza bogatopłytkowego lub glikokortykosteroidów;
- techniki atroskopowe: zabiegi, które można wykonać bez rozległego otwierania stawu;
- zabiegi inwazyjne: w niektórych sytuacjach konieczna jest operacja, np. protezoplastyka stawu. Chodzi w niej o to, aby zastąpić zużyte powierzchnie stawowe sztucznymi; pozwala to pozbyć się dolegliwości bólowych, ale nie zawsze przywraca pełną ruchomość stawu[1].
Warto podkreślić, że jeśli miało miejsce leczenie operacyjne chorego stawu, np. artroskopia stawu barkowego, konieczne jest przejście rehabilitacji.
Najczęściej zadawane pytania odnośnie do choroby zwyrodnieniowej barku:
1. Czy można zapobiec zwyrodnieniu stawu barkowego?
W pewnym stopniu tak. Na niektóre czynniki ryzyka rozwoju problemów w okolicy ramienia pacjent ma wpływ. Może np. postarać się utrzymać prawidłową masę ciała, a także zadbać o regularną aktywność fizyczną. Znaczenie może mieć też powstrzymanie się od palenia papierosów [1]. Należy również pamiętać, aby w przypadku pojawienia się niepokojących objawów, jak najszybciej zgłosić się do lekarza — odpowiednie leczenie pomoże spowolnić rozwój choroby.
2. Czy zwyrodnienie stawu barkowego można wyleczyć?
Nie ma leczenia, które pozwoliłoby na cofnięcie zmian zwyrodnieniowych stawu barkowego, np. wyrośli kostnych. Można jednak spowolnić dalsze niszczenie powierzchni stawowych i w dużej mierze przywrócić sprawność tego obszaru. Konieczne jest jednak postępowanie zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego i poddanie się rehabilitacji.
3. Czy zwyrodnienie stawu barkowego boli?
Tak, ból stawów jest głównym objawem zwyrodnienia stawu. Warto jednak pamiętać, że może on też towarzyszyć innym stanom chorobowym. Dlatego ważna jest diagnostyka problemu u specjalisty.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
