Zwichnięcie stawu skokowego jest jednym z najczęstszych urazów. Kontuzja tego typu zdarza się w każdym wieku, a dojść do niej może nawet podczas zwykłego spaceru. Zwichnięta kostka powoduje silny ból i szereg innych nieprzyjemnych dolegliwości, dlatego wymaga jak najszybszego podjęcia leczenia. Jak rozpoznać zwichnięcie kostki? Na czym polega leczenie zwichnięcia stawu skokowego? Odpowiadamy!
Spis treści:
- Czym jest zwichnięcie stawu skokowego?
- Uszkodzone więzadła przy zwichnięciu kostki
- Zwichnięcie stawu skokowego – możliwe przyczyny wystąpienia urazu
- Jak wygląda zwichnięta kostka? Objawy zwichnięcia stawu skokowego
- Zwichnięcie kostki a skręcenie – czym się różni skręcenie od zwichnięcia?
- Zwichnięcie stawu skokowego – pierwsza pomoc
- Rozpoznanie zwichnięcia stawu skokowego
- Zwichnięcie stawu skokowego – leczenie. Co na zwichniętą kostkę najlepiej się sprawdzi?
- Zwichnięcie stawu skokowego – ile trwa leczenie?
Czym jest zwichnięcie stawu skokowego?
W wyniku zwichnięcia stawu skokowo-goleniowego dochodzi do całkowitej utraty kontaktu powierzchni stawowych kości goleni i kości skokowej. Kość skokowa wysuwa się spomiędzy kości piszczelowej i strzałkowego, przez co powstaje deformacja okolicy kostek, a to istotnie zaburza układ i funkcję stawu skokowego1.
Uszkodzone więzadła przy zwichnięciu kostki
Przy zwichnięciu uszkodzeniu ulega aparat więzadłowy stawu skokowego. Najczęściej, bo aż w 90% przypadków, uszkodzeniu ulegają więzadła boczne stawu skokowego, czyli więzadło piętowo-strzałkowe, więzadło skokowo-strzałkowe przednie i więzadło skokowo-strzałkowe tylne. U ok. 70% pacjentów kontuzji ulega więzadło skokowo-strzałkowe przednie. Najrzadziej spotykane jest uszkodzenie więzadła przyśrodkowego, które dotyczy jedynie 5–10% kontuzjowanych2.
Zwichnięcie stawu skokowego – możliwe przyczyny wystąpienia urazu
Zwichnięcie stawu skokowego następuje na skutek urazu. Zazwyczaj spowodowane jest niefortunnym zeskokiem z wysokości lub upadkiem ze schodów. Do zwichnięcia kostki może dojść także podczas uprawiania sportu lub wypadku komunikacyjnego2.
Ryzyko powstania tego typu kontuzji wzrasta zimą, kiedy chodniki i drogi są oblodzone, a przez to śliskie. Wtedy do zwichnięcia może dojść w przypadku niekorzystnego ustawienia stopy względem podłoża1.
Jak wygląda zwichnięta kostka? Objawy zwichnięcia stawu skokowego
Najczęściej zgłaszanym objawem przez pacjentów, u których doszło do zwichnięcia, jest silny ból stawu skokowego. Pojawia się on natychmiast po wystąpieniu urazu, z czasem coraz bardziej narasta, dodatkowo nasilając się podczas próby ruszenia nogą. Kontuzjowany w ogóle nie jest w stanie ruszać stawek skokowym1.
Podczas oględzin obolałego miejsca zauważyć można wyraźną deformację stawu skokowego – stopa jest ustawiona w nienaturalny sposób. Widać też obrzęk okolicy kostki, a stopień jego nasilenia zależny jest od czasu, jaki upłynął od zaistnienia urazu. Niekiedy przestawione kości mogą uciskać nerwy i naczynia, wtedy dodatkowo zaobserwować można bladość skóry oraz odczuwać osłabione czucie w stopie1.
Zwichnięcie kostki a skręcenie – czym się różni skręcenie od zwichnięcia?
Zwichnięcie kostki przez niektórych bywa mylone ze skręceniem, a w rzeczywistości to nie jest jeden i ten sam uraz. Różnice dotyczą przede wszystkim rozległości urazu, ale także sposobów leczenia. Skręcenie a zwichnięcie kostki – jak rozpoznać skręcenie kostki?
Skręcenie stawu skokowego nie powoduje utraty kontaktu powierzchni stawowych, tak jak ma to miejsce przy zwichnięciu. Przekroczony za to zostaje zakres ruchu w stawie, który następnie wraca na swoje miejsce, uszkadzając przy okazji okoliczne tkanki. Nie widać zniekształcenia obrysu stawu, co sugeruje właśnie skręcenie, a nie zwichnięcie3.
Zwichnięcie a skręcenie kostki różni też postępowanie zaraz po urazie. W ramach pierwszej pomocy zwichnięcie należy nastawić, a skręcenia nie3.
Zwichnięcie stawu skokowego – pierwsza pomoc
Pierwsza pomoc przy zwichnięciu stawu skokowego obejmuje przede wszystkim jego zabezpieczenie. Należy unieruchomić staw skokowy w takiej pozycji, w jakiej się znalazł i nie wolno nim ruszać. Jeśli na stopie jest obuwie i istnieje możliwość jego łatwego zdjęcia, powinno się to zrobić. W przeciwnym razie lepiej go nie ruszać i nogę usztywnić razem z butem. Oprócz tego dobrze jest też schłodzić okolicę urazu1.
Po wstępnym zaopatrzeniu stawu skokowego należy udać się do lekarza. Jeśli dolegliwości bólowe są bardzo silne lub występują niepokojące objawy, trzeba rozważyć wezwanie pogotowia ratunkowego1.
Rozpoznanie zwichnięcia stawu skokowego
Lekarz w ramach diagnostyki najprawdopodobniej skieruje pacjenta na badanie RTG. Celem potwierdzenia uszkodzenia więzadeł stawu skokowo-goleniowego zleci dodatkowo badanie USG, tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI). Wiedza na temat tego, jakie struktury uległy uszkodzeniu, jest niezbędna przy planowaniu leczenia2.
Zwichnięcie stawu skokowego – leczenie. Co na zwichniętą kostkę najlepiej się sprawdzi?
Postępowanie lecznicze obejmuje przede wszystkim nastawienie stawu skokowego, czyli ustawienie powierzchni stawowych w pozycji możliwie najbardziej zbliżonej do anatomicznej. Nastawienie kostki powinno się wykonać niezwłocznie po rozpoznaniu urazu. Zabieg ten ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz odbarczenie struktur naczyniowych i nerwowych1.
W wielu przypadkach konieczna jest operacja stawu skokowego, a po operacji rehabilitacja. Ćwiczenia na staw skokowy powinny być wykonywane pod czujnym okiem fizjoterapeuty, który dobiera je stosownie do potrzeb i fizycznych możliwości1.
Przy zwichnięciu kostki nie zawsze konieczna jest operacja. Czasami lekarz w pierwszej kolejności zaleca leczenie zachowawcze. Obejmuje ono schładzanie kończyny, noszenie ortezy oraz przyjmowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych na zapalenie stawu skokowego. Dopiero gdy to nie pomoże, decyduje o leczeniu chirurgicznym1.
Zwichnięcie stawu skokowego – ile trwa leczenie?
Wielu kontuzjowanych zastanawia się, ile leczy się zwichnięcie kostki. Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, bo każdy przypadek jest inny. Zazwyczaj zalecane jest unieruchomienie kończyny na 6–8 tygodni. Konieczna jest też rehabilitacja zwichniętego stawu skokowego1. Powrót do pełnej sprawności może więc zająć od kilku tygodniu do nawet kilku miesięcy.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
- Stępień K., Zwichnięcie stawu skokowego, Medycyna Praktyczna, 2021.
- Sieroń D., Diagnostyka obrazowa w fizjoterapii i rehabilitacji, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2017.
- McMahon P. J., Medycyna sportowa. Współczesne metody diagnostyki i leczenia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2009.
