Ból towarzyszący urazom

Około 20% pacjentów zgłasza się do lekarza pierwszego kontaktu z dolegliwościami bólowymi związanymi z układem ruchu. Część tych dolegliwości bólowych została spowodowana urazem.

W sytuacji bezpośredniego zadziałania urazu dochodzi do uszkodzenia tkanek miękkich i naczyń krwionośnych, co prowadzi do tworzenia się wylewów krwawych i powstania krwiaka.

Na skutek pośredniego zadziałania bodźca np. w przypadku niefizjologicznego odgięcia stawu, dochodzi do naciągnięcia tkanek miękkich takich jak więzadła, mięśnie i torebka stawowa. Naprężenie tych struktur może powodować ból. Jeżeli uraz był na tyle silny, że przekroczył wytrzymałość tych struktur dochodzi do ich całkowitego lub częściowego rozerwania.

Ból związany z urazem wynika z uszkodzeń kości i okolicznych tkanek miękkich. Jest on szczególnie silny, gdy została zniszczona struktura tkanek, ale towarzyszy również procesom regeneracji i zdrowienia, w trakcie których rozwija się w uszkodzonych tkankach proces zapalny.

Stan zapalny, z jednej strony, ma korzystny pływ na proces gojenia ponieważ przyspiesza regenerację oraz ogranicza oddziaływanie uszkodzenia na funkcjonowanie okolicznych (zdrowych) tkanek. Z drugiej jednak strony, poprzez zwiększone uwalnianie się różnych substancji, które dodatkowo zwiększają wrażliwość zakończeń nerwowych (receptorów bólowych) zwiększa się nasilenie bólu.

Najczęściej występujące obrażenia, które powodują ostre dolegliwości bólowe to:

• złamania
• zwichnięcia
• skręcenia
• stłuczenia
• uszkodzenia mięśni

Uważa się, że nawet co piąty przypadek wystąpienia urazu jest związany z aktywnością fizyczną (tzw. urazy sportowe/kontuzje). W tej grupie znajdują się też tak zwane zespoły przeciążeniowe, będące wynikiem sumujących się niewielkich uszkodzeń trwających w czasie lub zbyt dużego obciążenia.

Do częstych przyczyn urazów sportowych należą:

• zbyt intensywny trening w stosunku do możliwości
• brak rozgrzewki
• użytkowanie nieodpowiedniego sprzętu
• sporty walki (tzw. kontaktowe) np. boks
• trudne warunki atmosferyczne
• nieodpowiedni stan obiektu sportowego np. śliska nawierzchnia
• zbyt wczesne rozpoczęcie treningów po wcześniejszym urazie

W przypadku ostrych urazów zaleca się:

• odciążenie
• unieruchomienie/ograniczenie ruchów w uszkodzonej okolicy jak i zmniejszenie ogólnej aktywności (odpoczynek)
• schłodzenie miejsca urazu np. okłady z zimnych kompresów lub lodu (niska temperatura powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych, jak również ograniczenie stanu zapalnego i tworzenia się krwiaków)
• ucisk (ogranicza krwawienie)
• uniesienie chorej kończyny powyżej poziomu serca
• postępowanie modulujące proces zdrowienia np. fizjoterapia, fizykoterapia (najwcześniej zaczynamy to postępowanie 2 – 3 dni po urazie)
• leki (przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, stosowane miejscowo i/lub ogólnoustrojowo)